Sains Tahun 5

RANTAI MAKANAN DAN SIRATAN MAKANAN

Siapa Makan Siapa?

Semua hidupan memerlukan makanan untuk hidup.
Tumbuhan boleh membuat makanannya sendiri.
Haiwan tidak boleh membuat makanannya sendiri. Haiwan mendapat makanan daripada tumbuhan atau haiwan lain.
Oleh itu, tumbuhan adalah sumber makanan utama bagi sesetengah haiwan.
Tumbuhan dikenali sebagai pengeluar dan haiwan dikenali sebagai pengguna.
Haiwan boleh dikelaskan kepada tiga kumpulan berdasarkan makanan yang dimakan.

Herbivor - Haiwan yang makan tumbuhan sahaja
Karnivor - Haiwan yang makan haiwan lain
Omnivor - Haiwan yang makan tumbuhan dan haiwan lain

Haiwan Herbivor

Haiwan Karnivor

Haiwan Omnivor

7. Hubungan makanan antara hidupan boleh ditunjukkan oleh
rantai makanan.

8. Rantai makanan sentiasa bermula dengan tumbuhan hijau.

9. Berikut menunjukkan satu contoh rantai makanan.

Tumbuhan

Rusa

Harimau

Tumbuhan adalah pengeluar.
Rusa makan tumbuhan. Rusa adalah pengguna dan merupakan herbivor.
Harimau makan rusa. Harimau adalah pengguna dan merupakan karnivor.
Anak panah dalam rantai makanan bermaksud 'dimakan oleh'.
Habitat yang berlainan mempunyai rantai makanan yang berbeza.

SIRATAN MAKANAN

Kesemua rantai makanan saling berhubung untuk membentuk siratan
makanan. Ini kerana kebanyakkan pengguna makan lebih dari satu jenis makanan. Oleh itu, siratan makanan ialah gabungan beberapa rantai makanan .

Contoh siratan makanan

Piramid nombor

·       Merupakan satu susunan organisma yang menunjukkan bilangan relatif organisma pada setiap peringkat rantai makanan.

·       Sekiranya diperhatikan dalam ekosistem yang tidak terganggu, kita akan dapati bilangan hidupan yang paling banyak ialah tumbuhan.

·       Tumbuhan membekalkan makanan kepada pelbagai jenis
haiwan. Oleh itu, bilangannya harus melebihi haiwan
untuk menampung keperluan setiap haiwan. Bilangan pengguna primer seharusnya melebihi bilangan pengguna sekunder dan bilangan pengguna sekunder mesti melebihi bilangan pengguna tertier.

·       Sekiranya jumlah bilangan hidupan dalam setiap
peringkat disusun mengikut tertib dalam rantai
makanan, satu model piramid nombor akan terbentuk.

                            Contoh piramid nombor

Pada rantai makanan yang melibatkan parasit, keadaan sebaliknya akan dapat dilihat. Jumlah parasit jauh lebih banyak daripada jumlah
perumah. Misalnya sepohon pokok didiami olehbeberapa ekor burung herbivor yang memakan buah. Pada seekor burung itu pula akan terdapat berpuluh-puluh atau beratus-ratus kutu atau pijat.

                             Piramid bilangan pada rantai makanan parasit.

ALIRAN TENAGA

·       Dalam setiap rantai makanan, tenaga berpunca daripada
matahari. Tenaga daripada tumbuhan dipindahkan kepada organisma lain malalui rantai makanan dan siratan makanan.

·       Dalam setiap peringkat, tenaga akan digunakan untuk respirasi dan aktiviti organisma seperti pertumbuhan dan pergerakan.Untuk mendapatkan semula tenaga, organisma tersebut mestilah membina makanan sendiri atau mencari makanan lain.

·       Aliran tenaga dalam piramid nombor bermula daripada
pengeluar. Walau bagaimanapun, terdapat kehilangan
tenaga apabila tenaga dipindahkan dari satu peringkat ke
peringkat yang lain .

·       Tenaga dalam setiap peringkat akan hilang melalui aktiviti organisma seperti respirasi, pencernaan, perkumuhan dan pergerakan.Oleh itu, bilangan organisma pada dasar piramid mestilah jauh lebih banyak dari bilangan organisma di atasnya
supaya jumlah tenaga yang ada padanya mencukupi
untuk menyokong organisma di atasnya.

Kepentingan siratan makanan

·       Memastikan kemandirian spesies- jika sesuatu haiwan hanya memakan sejenis makanan sahaja dan sekiranya makanan itu telah habis dimakannya, haiwan itu akan mati kebuluran. Hidupan boleh memperolehi makanan daripada pelbagai sumber.

·       Apabila mana-mana rantai makanan dalam siratan makanan terganggu,bilangan hidupan dalam siratan makanan akan berubah dan
menyebabkan keseimbangan alam terganggu.
Contoh : pengurangan bilangan tikus akibat diracun
akan mempengaruhi bilangan ular.

·       Terdapat saling pergantungan di antara pelbagai hidupan dalam siratan makanan.

Older Post | Newer Post